Kahrawan, geboren in Irak, was 9 jaar toen op een ochtend haar moeder haar wekte en zei: ‘We gaan vertrekken, voorgoed’. “We zijn Ezidi’s, een religieuze minderheidsgroep in Irak. We werden uitgelachen en op school werd ik gepest en getreiterd. Mijn vader was daarom twee jaar eerder al vertrokken, op zoek naar een betere plek voor zijn gezin.”

‘Soms vergeet ik dat het gebeurd is’

De herinneringen aan die ochtend staan in haar geheugen gegrift. “We moesten stil zijn. Ik had weinig tijd om spullen mee te nemen en kon geen afscheid nemen van mijn vriendinnen.” Samen met haar zusjes en broer vluchtte het gezin naar Syrië en daarna naar Nederland, waar ze uiteindelijk in Eindhoven terechtkwamen.

De reis, het verblijf in verschillende asielzoekerscentra en het besef dat ze alles kwijt was, waren traumatisch. “Toen ik door had dat we nooit meer naar ons huis in Irak terug zouden gaan, was dat echt een shock. Daar heb ik last van gehad. Europa is zo anders dan het leven in het Midden-Oosten.”

Nu, 15 jaar later, blikt ze terug op haar vlucht met een mengeling van rust en kwetsbaarheid. “Soms vergeet ik dat het echt gebeurd is. Soms voelt het alsof ik in Nederland geboren ben. Mijn vlucht is een trauma geworden. Ik weet van sommige vrienden uit Irak hun namen niet meer; ik weet niet meer hoe ze er uitzien...”

Thema ‘vluchtelingen’

Ondanks alles was Kahrawan vastbesloten haar leven in Nederland zin te geven. Ze ging naar de middelbare school en startte een vakopleiding bij Summa Fashion. Ondanks de leuke opleiding en mensen, voelde ze vaak de botsing tussen de twee culturen in haarzelf. “Thuis voel ik me vooral Irakees, daarbuiten vooral Nederlands. Dat is soms gek.”

Toen ze voor haar afstudeeropdracht een maatschappelijk probleem mocht kiezen, was de keuze snel gemaakt. Haar thema werd ‘vluchtelingen’. “Het was tijd om dat deel van mijn leven in het licht te zetten. Daar had ik nog niet de kans voor gehad.” Ze ontwierp drie kledingstukken die symbool staan voor de drie fases van haar vlucht.

Geheime zijzakken

De eerste fase, de paniekfase, wordt verbeeld door een grote, chaotische jurk met afneembare delen en een grote tas. “Je bent in paniek. Ook wat je niet nodig hebt, neem je mee. Je denkt nooit genoeg te hebben. Ik hoor mijn moeder nog zeggen: ‘neem voor de zekerheid dekens mee, misschien hebben we die wel nodig’.” Verborgen in de jurk maakt ze geheime zijvakken. “Je laat niet altijd alles aan mensen zien wat je meeneemt.”

De tweede fase, de realisatiefase, was nog moeilijker dan de paniekfase. “In Syrië kwam langzaam het besef wat er gebeurd was. Mijn zussen, mijn broer en ik hadden veel vragen. Je gaat nadenken wat je allemaal gaat missen, wat je niet meer terug kan vinden, wat je achtergelaten hebt.” Deze fase wordt gesymboliseerd door een broek en een blouse met afneembare delen en veel verschillende laagjes stof. Ook hier  weer verborgen zakken. “Je gaat dingen die je niet nodig hebt, loslaten. Heel stom, maar we wisten dat onze eindbestemming Nederland was. We lazen dat dat een koud land was, dus al onze zomerkleding kon achterblijven. Je begrijpt dat we raar opkeken toen we in juli in Nederland kwamen!”

Geborgenheid

Voor de derde en laatste fase ontwierp ze een simpele mantel en een broek. “De herstelfase. Een mantel met weinig laagjes. Die jas staat voor geborgenheid. Het straalt uit: ‘je hebt eindelijk rust’.”

Haar hele collectie is in grijstinten.  Ook daar zit een gedachte achter. “Grijs staat voor kracht en wijsheid.”

Op alle kledingstukken komt een afdruk van haar duim terug. “Onderweg naar Nederland scannen ze overal je vingerafdruk. Dat was één van de dingen die ik als 9-jarige bizar vond. Zo’n afdruk was de manier om te laten zien wie je was.” Voor de eerste twee stukken is haar duimafdruk aan de buitenkant op het patroon en op de knopen zichtbaar. “Voor de laatste fase heb ik de duimafdruk aan de binnenkant van de mantel verwerkt. Zoiets van: ik heb hem nu niet meer nodig; ik heb weer een identiteit, maar hij blijft altijd wel van mij. ”

Met haar afstudeerproject sluit Kahrawan een emotionele, heftige periode af. “Die vlucht, het is een deel van mij. Het hoort bij mij. Dat heb ik nu, via mijn kledingstukken, een plekje kunnen gegeven.”

Kahrawan ontving voor haar werk de MBO Crafted Award in de categorie Internationalisering.