Summa publiceert boek over Verandering via Dialoog
Lessen en ervaringen uit de onderwijspraktijk op het gebied van diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid
Op 15 april lanceert Summa het boek Verandering via dialoog, geschreven door actieonderzoekers van het practoraat Relationeel werken. Het eerste exemplaar wordt in ontvangst genomen door schrijver, columnist en programmamaker Özcan Akyol, beter bekend als Eus. Diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid zijn belangrijke gespreksthema’s geworden. In een tijd waarin polarisatie steeds vaker zichtbaar is in de samenleving, is het belangrijk om echt naar elkaar te luisteren en elkaar te begrijpen. De dialoog is een belangrijk hulpmiddel om waardevolle stappen te zetten. Maar hoe voer je dat gesprek als het schuurt?
Bij Summa doen we onderzoek naar diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid (DIG). “Ons boek deelt inzichten en reikt praktische handvatten aan voor professionals”, vertelt Rinske Broekman. Ze schreef het boek samen met Summa-collega Bennie Krol. “Wij hebben veel geëxperimenteerd. We gebruikten diverse methodieken om met studenten en collega’s te praten over gevoelige thema’s. Het is mooi dat we nu onze bevindingen kunnen delen en middelen kunnen bieden die in de praktijk werken.”
Er is een toenemende polarisatie in de wereld en het aantal maatschappelijke discussies groeit. Zo divers als de samenleving is, zo divers is ook Summa. Bennie Krol: “Hoe ga je nu in gesprek met elkaar over thema’s waarin meningen zo uiteenlopend zijn? Op welke wijze creëer je een setting waarbinnen iedereen zich veilig voelt en we leren van elkaars perspectieven? We willen mensen met onze aanpak geen zienswijze opleggen. Wel willen we collega’s en studenten helpen op constructieve wijze met elkaar in gesprek te gaan – over soms gevoelige onderwerpen, zoals genderneutrale toiletten of seksuele geaardheid.”
Hans Panjoel, practor Relationeel Werken bij Summa, vindt het boek van grote meerwaarde. “Verschillende meningen komen overal bij elkaar. In buurten, bij sportverenigingen, in families: overal heb je te maken met sociale bubbels met meestal gelijkgestemden. Juist in het onderwijs komen al die bubbels samen. En dan bij uitstek in het mbo. Hier voeren we gesprekken die thuis niet altijd gevoerd worden of gevoerd kunnen worden. En hier kom je soms heel andere meningen tegen. Jongeren zijn zoekende. Naar hun identiteit en naar verbondenheid op deelthema’s. Het kan soms knetteren en donderen in die gesprekken. Wat leeft er? Het is goed dat we met elkaar werken aan die optimale dialoog. Er zijn veel verschillende opvattingen en dat is prima. In een goed gesprek leggen we verbinding, mag iedereen zijn of haar mening geven. Zo leren we dat luisteren en ons uitspreken ons enorm verrijkt. Oog hebben voor andere perspectieven leidt tot inzichten; het is allemaal niet zo zwartwit.”
Hoe ga je ermee om als het gesprek spannend wordt?
Bennie knikt. “Kijken door de bril van een ander maakt je rijker. Zorgt voor verbinding, voor begrip. Maar hoe leid je zo’n gesprek? Dat was voor ons ook een zoektocht. En daarover schrijven we in het boek. We hebben zowel studenten als docenten bevraagd. We kwamen handelingsverlegenheid tegen, dominante gespreksdeelnemers, introverte mensen. We zagen soms oplopende spanningen, polariserende uitspraken. We hoorden dat de dialoog geregeld vermeden werd, omdat bij sommige thema’s de spanning flink opliep. En hoe handel je dan als gespreksleider? Hoe houd je het gesprek veilig, respectvol en verbindend voor alle deelnemers? Daar zijn we mee aan de slag gegaan, met als resultaat dit boek.”
Een veilige omgeving. Jezelf kunnen zijn. Verschillen omarmen. “Daar hebben we veel aandacht voor bij Summa”, vertelt Rinske. “Studentgeluk en medewerkersgeluk staan bij onze onderwijsinstelling centraal, we streven naar persoonlijk onderwijs vanuit oprechte interesse in wie de ander is en waar zijn of haar leven over gaat. Veel collega’s binnen Summa vragen hier al jaren aandacht voor. Dat was aanleiding om het practoraat Relationeel Werken op te richten, om dit thema te verankeren binnen Summa. Dit boek is een mooi product van het vele zaaien. Met spiegelbijeenkomsten en dialoogsessies in wisselende samenstellingen keken we naar wat wel en wat niet werkt. Onder onze ogen zagen we iets heel moois ontstaan. Hoe fijn is het dat we dat proces dat enige jaren duurde, nu kunnen delen met iedereen. We hopen dat dit boek anderen inspireert, binnen en buiten Summa, binnen en buiten het onderwijs.”
“Het is inderdaad een mooie aanzet voor anderen om mee verder te gaan”, besluit Hans. “Natuurlijk is de vertaalslag altijd nodig, afhankelijk van wie je voor je hebt, de situatie. Welke thema’s zijn relevant? Welke zichtbare en onzichtbare verschillen zijn er? Het is belangrijk om het samen te hebben over complexe onderwerpen als tolerantie, vrijheden, overtuigingen, gedeelde normen en spelregels. Niet altijd makkelijk. Hoe mooi is het, dat dit boek helpt met het omgaan met verschillen. Voor straks op de werkplek én in de maatschappij.”