Wat is voor jou de grotere bedoeling van onderwijs?

“Wat is voor jou de grotere bedoeling van onderwijs?”

Geïnspireerd door de presentietheorie van Andries Baart en door het werk van een aantal grote pedagogen promoveerde Lisette Bastiaansen eerder dit jaar met onderzoek naar de pedagogische betekenis van ‘aandachtige betrokkenheid’ in het onderwijs. Hierover gaf ze bij Summa onlangs een lezing tijdens Symposium Relationeel werken.

Kon je er niet bij zijn? Onder dit artikel vind je de lezingen van dr. Lisette Bastiaansen over aandachtige betrokkenheid en van prof. dr. Andries Baart over relationeel werken.

Bastiaansen vertelt dat ze voorafgaande aan haar onderzoek werkte als docent en loopbaanbegeleider bij Fontys: “In de klas heb je altijd kinderen met wie het niet goed gaat. Zo was er een leerlinge met een moeilijke thuissituatie. Zij liep vast in de opleiding. Ik vroeg me af of en hoe we haar als school konden en moesten helpen, hoe en waarbij we aandachtig betrokken konden en moesten zijn. Dit was de derde opleiding die ze probeerde. We konden haar toch niet gewoon óók weer op straat zetten? Wat mij betreft hebben we als school een opdracht hier. Een opdracht om haar te leren om op eigen benen in de wereld te kunnen staan, los van haar familie, haar geschiedenis en thuissituatie. Om haar te ‘leren’ dus om zelf iemand te zijn.” Het bewoog Bastiaansen ertoe om haar studie op te pakken en onderzoek te doen.

Wat kan aandachtige betrokkenheid betekenen voor onderwijs?

In en via het aandachtig betrokken handelen van leraren krijgt een leerling of student de kans om te oefenen met het op een volwassen manier omgaan met de eigen vrijheid. “Is het niet de opdracht van school om mensen op de wereld te brengen?”, vraagt Bastiaansen zich hardop af. “Als leraar – en ook als ouder – is het vanuit pedagogisch oogpunt belangrijk om wakker en alert aanwezig te zijn, zodat wanneer zich een pedagogische situatie voordoet, jij je beseft hoe je kunt handelen. Of dat je weet dat je beter juist niet kunt handelen. Dat doe je zowel via de lesinhoud als buiten de les. Het zit in allerlei kleine momenten. En dat is per definitie relationeel.”

Ze eindigt haar lezing met enkele vragen en stof tot nadenken: “Wat is voor jou de grotere bedoeling van onderwijs en heb je het daar met elkaar over? Hoe belangeloos is jouw aandacht en betrokkenheid werkelijk? Is jouw manier van onderwijs liefdevol én begrensd? Soms is het heel erg begrensd maar niet liefdevol en soms is er veel liefde maar zijn er geen grenzen. Kinderen willen écht beiden.”

Relationeel werken: nabij zijn, situationeel aansluiten en afstemmen

Andries Baart kreeg na Lisette Bastiaansen het woord en vult aan: “Wat je ook vak is, gebruik je vakkennis op geleide van de relatie. Je gaat de relatie aan en bepaalt daarna in welke mate je vakkennis inzet. En niet andersom. De relatie bepaalt of je het doet, hoe je het doet en wanneer je het doet. Om dit te doen, moet je ervoor zorgen dat je dichtbij mensen bent. Je moet in hun leefwereld zijn. Anders kun je niet relationeel werken.”

Ook wanneer je als onderwijswerker denkt een student niet verder te kunnen helpen, kun je altijd nog wat betekenen. “In het vandaag uitgereikte boekje lees je enkele verhalen van studenten waarmee het niet goed gaat”, vervolgt Baart. “Je kunt dan het gevoel krijgen ‘ik kan niets meer doen’. Het boek laat zien dat een aantal onderwijswerkers dan wél weet wat te doen: er gewoon ‘bij blijven’ en beschikbaar blijven. Volhouden.”

Meer weten?

Wil je meer weten over het ‘Relationeel werken in een onderwijsorganisatie’, ga naar deze webpagina voor onder andere praktijkverhalen en het e-book ‘In Verbinding’. Het proefschrift van Lisette Bastiaansen is uitgebracht in boekvorm.

Maak kennis

Hulp nodig met het maken van jouw studiekeuze? Wij staan voor je klaar!

Twijfel je tussen opleidingen of weet je nog helemaal niet welke richting je op wil? Doe dan de studiekeuzetest en ga in gesprek met onze studiekeuzecoaches. We helpen je graag op weg.

Doe de studiekeuzetest Stel een vraag